İngilizcede olan explosion ve proof kelimelerinin kısaltılarak birleşiminden oluşan exproof, Türkçede patlamaya karşı koruma anlamına gelir. İçeriğinde patlayıcı madde bulunduran, petrol, petrol ürünleri, LPG, kazan daireleri, ilaç fabrikaları, doğalgaz tesisleri, kömür madenleri ve demir çelik endüstrilerinde tehlikeli ortamı korumak amacı ile kullanılan elektrikli ürünlere exproof denir. Tehlikeli alan olarak nitelendirilen bu gibi alanlarda can ve mal güvenliğinin sağlanması için bazı temel standartlar getirilmiştir. Ülkemizde bu standartlar, belirlenen ilkeler, tehlikeli işyerlerinde kullanılacak elektrikli cihazlar ve gerekli sertifikasyon süreci TSE tarafından yürütülmektedir. Exproof alanında iki önemli sertifika olan ATEX ve IEC sertifikaları kullanılmaktadır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ise exproof ürünlerin güvenlik nedeniyle kullanımına zorunluluk getirmiştir.

Exproof Ürünler Neden Gerekli?

Alevlenme özelliği olan kimyasal ürünler ve metan, asetilen, alkol, doğalgaz gibi petrol ürünlerinin üretimi, işletmesi, ulaştırması ve depolanmasında ortaya çıkması mümkün olan gaz ve buhar sızıntılarının, atmosfer oksijeniyle birleşmesiyle, ciddi anlamda tehlikeli patlayıcı bir konsantrasyon oluşur. Bu tür durumlar elektrik enerjisinden doğabilecek, aşırı yüzey sıcaklığı, elektrik arkı veya statik elektrik, can ve mal güvenliğini riske atacak bir patlamaya yol açtığından, böyle tehlikeli ortamlarda kullanılan elektrik ekipmanları normal sahalarda kullanılan uygulamalardan farklı olup daha kapsamlı ve hacimli koruma sağlayan ekipmanlardır. Bu tür cihazlar teknik olarak exproof (Alev sızdırmaz) elektrik malzemeleri olarak adlandırılır.

Patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerde dışarıya sızan gazlar, atmosferin etkisiyle patlayıcı ortam oluşturduklarından kullanılan elektrikli cihazların çalışırken statik nedenlerle meydana getirdikleri ısınma ve ark bulunan bölgeye tehlike saçmaları can güvenliğini tehlikeye sokan bir patlama ortamı yaratır. Bu gibi tehlikeli yerlerdeki riskleri en aza indirmek için farklı niteliklerde exproof cihazlar kullanılır ve hangi cihazların kullanılacağını belirlemeden önce tehlikeli olan bölgenin doğru sınıflandırılması gerekir.

Tehlikeli Bölgeler Nasıl Sınıflandırılır?

Normal olarak adlandırılan çalışma alanının patlayıcı riskinin yüksek olması durumu ZON 0 bölgesi ile ifade edilir. Patlama tehlikesinin belirli zaman aralıklarında seyretmesi ZON 1 bölgesi olarak belirtilir. Patlama riskinin en az olduğu bölgeye ise ZON 2 bölgesi ismi verilir. ZON bilgisi hangi bölgede ne tür armatür ya da pano kullanılmasının gerektiği hakkında bilgi verir.